Sommige persoonlijkheidstesten bestaan reeds méér dan 100 jaar maar in de laatste decennia is er een enorme evolutie.

Véél mensen vinden het leuk een persoonlijkheidsvragenlijst in te vullen om te checken of de resultaten overeenstemmen met hun zelfbeeld. Echter, veel van deze vragenlijsten werden nooit wetenschappelijk getoetst. Vandaar dat mensen terecht twijfelen aan de waarde van dergelijke testen.

De laatste jaren zien we dat psychologische testen big business geworden zijn.

Bovendien vinden we ook allerlei online testen die eveneens weinig waarde hebben.   Echter, deze online testen lijken een houvast te bieden en worden met een zekere goedgelovigheid gretig geconsumeerd. Zo kan het leuk zijn om het karakter van je collega’s via een kleurentest in kaart te brengen. Echter, we weten allemaal dat ons karakter niet zo maar in enkele hoofdkleuren samen te vatten is. Dergelijke tools zijn wel bruikbaar voor teambuildingoefeningen maar volstaan geenszins om iemands gehele persoonlijkheid te vatten of om het karakter met het oog op een aanwerving in te schatten.

In het verleden werden testen ontworpen op basis van specifieke theorieën zoals de theorieën van Rorschach, Freud of Jung.  Dergelijke testen werden gebruikt om via deze theorieën het karakter van mensen te beschrijven. De meeste van deze testen blijken in de praktijk niet eens voor 50 % te kloppen.  De reden hiertoe is éénvoudig:  de testen waren niet “evidence based”, wat wil zeggen dat de testen niet gebaseerd waren op wetenschappelijk gevalideerde metingen. M.a.w., de theorie primeerde op de praktijk. Aldus beweerden zogezegde geleerden dat mensen konden ingedeeld worden in éénvoudige categorieën zoals bijvoorbeeld introverten en extraverten; dit terwijl in de praktijk méér dan 50 % van de  mensen noch introvert of extravert is.

In de hedendaagse testontwikkeling wordt enkel uitgegaan van statistische verbanden die gedestilleerd worden uit metingen bij diverse normgroepen.  Aldus ontstaan betrouwbare testen die bij herhaalde metingen steeds dezelfde resultaten opleveren. Daarnaast is de voorspellende waarde van deze actuele testen gekend. M.a.w. via statistische verbanden kunnen we kansuitspraken doen omtrent de slaagkansen in bepaalde beroepen; de waarde van deze kansuitspraken kan op een solide wijze achterhaald worden via succesratio’s op basis van longitudinale onderzoeken.

Het gebruik van de juiste testen is dus van essentieel belang om de persoonlijkheid correct in kaart te brengen.  Maar voor voorspellingen is méér nodig.  Namelijk, om succes te voorspellen dienen we zeker te zijn dat een testscore effectief een significant verband met de gemeten karaktertrek vertoont. Stel dat we op een betrouwbare wijze perfectionisme zouden kunnen meten, dan kunnen we misschien wel een geringer foutenmarge bij dergelijke mensen voorspellen.  Echter, dan dienen we nog te kunnen aantonen dat mensen met een hoge score voor perfectionisme effectief een béter rendement behalen in bijvoorbeeld boekhoudkundige functies.

Het volstaat dus geenszins de inhoud en de waarde van de testen te kennen. Ook een grondige kennis van de beroepen en van de factoren die in deze beroepen de slaagkansen en het succes bepalen, zijn van kapitaal belang. M.a.w., de interpretatie van de testresultaten kan enkel gebeuren door professionals die niet enkel de testen kennen maar ook de beroepscriteria en de verbanden tussen beide.

Jos Verdonck – Personeelspsycholoog